Có thể nói "tự do tài chính" là một giấc mơ đẹp đẽ mà ai cũng muốn đạt được, và ngoài việc tăng thu nhập hay giảm chi tiêu thì chiếc chìa khóa quan trọng nhất chính là: Đầu tư. Tuy nhiên nói đầu tư chung chung là chưa đủ, mà việc đầu tư để tạo ra được lãi kép mới là con đường ngắn nhất để đến đích, vậy bạn đã hiểu đúng bản chất của lãi kép chưa? Và liệu khái niệm này có phù hợp với số đông, hay chỉ mang tính lý thuyết trong các lớp dạy làm giàu? Giờ cùng Mr. Waza tìm hiểu sâu hơn về những gốc khuất của lãi kép nhé!

Lãi kép là gì?

Trước khi đi sâu vào vấn đề, hãy để mình nhấn mạnh lại với bạn một sự thật, mà đó giờ có vô số người hay bị lầm tưởng bởi lời rao giảng của những ông thầy dạy làm giàu. Đó là: Albert Einstein chưa bao giờ nói "Lãi kép là kỳ quan thứ tám của thế giới", việc truyền tai nhau câu nói này phản ánh những niềm tin mù quán thiếu kiểm chứng của đa số chúng ta. Và niềm tin mù quán kiểu vậy cũng hoàn toàn tương tự đối với khái niệm "lãi kép" trong bản kết hoạch vĩ đại, vạch ra con đường trải đầy hoa hồng để chinh phục sự "tự do tài chính".

Vậy thực tế, lãi kép được hiểu như thế nào?

Tưởng tượng đầu năm bạn gửi ngân hàng 100 triệu với lãi suất 10%/năm, thì cuối năm bạn sẽ có thêm 10 triệu tiền lời, tính cả 100 triệu ban đầu thì tổng cộng bạn đang có 110 triệu. Nếu mỗi cuối năm bạn đều rút ra 10 triệu để đi du lịch, thì số tiền bạn gửi trong ngân hàng chỉ dừng lại đúng con số 100 triệu, vì lời bao nhiêu thì đã rút ra hết rồi. Đó được gọi là lãi đơn, và lãi kép thì khác biệt duy nhất ở chỗ, thay vì rút 10 triệu ra thì bạn vẫn tiếp tụi gửi ngân hàng để lấy lãi trên chính phần lãi này. Nghĩa là sang năm tiếp theo, không chỉ 100 triệu ban đầu sinh ra thêm 10 triệu tiền lời mới, mà 10 triệu tiền lời được giữ lại cũng tiếp tục sinh ra thêm 1 triệu tiền lời con nữa. Vậy là thay vì bạn chỉ có 120 triệu trong trường hợp lãi đơn, thì bây giờ bạn có 121 triệu nhờ việc tiếp tục gửi tiền lãi, để lãi mẹ sinh lãi con trong tường hợp của lãi kép.

Tới đây có thể bạn sẽ nói: Đầu tư ăn lãi kép mà thêm được có 1 triệu thì thôi rút ra đi du lịch sướng hơn. Nhưng chờ đã, giờ mới tới phần ảo diệu của lãi kép nè!

Những ảo tưởng về "lãi kép"

Hãy nhìn bảng tính lãi kép thường thấy trong các lớp dạy làm giàu nhe, 100 triệu để 2 năm được có 121 triệu, nhưng 10 năm thì lên gần 260 triệu, còn 30 năm thì có luôn 1,7 tỷ. Với 100 triệu ban đầu mà ăn lãi 10% đều đều thì sớm muộn cũng giàu thấy chưa! Nhưng mà chờ đã, hình như có gì đó sai sai ở đây thì phải!

Thứ nhất, việc có được lợi suất đều 10%/năm liên tục trong 30 năm là một điều hết sức hoang đường, ngay cả gửi trái phiếu chính phủ là an toàn nhất vẫn không có được sự ổn định này. Còn đụng tới những loại hình rủi ro hơn như cổ phiếu thì biến động này còn khủng khiếp dữ nữa, có năm lời gần 40 - 50% thì cũng có đoạn bay luôn 30 - 40% là chuyện thường.

Thứ hai, nói lãi kép nhưng cũng có lãi kép this, lãi kép that. Gửi ngân hàng 100 triệu lãi suất có 5%/năm thì tận 30 năm sau cũng chỉ có hơn 400 triệu, tăng 4 lần thì cũng ham. Nhưng giá cả hàng hóa một năm tăng 4 - 5% theo lạm phát, thì tính ra 400 triệu này của 30 năm tới cũng không mua thêm được bao nhiêu hàng hóa so với 100 triệu ở hiện tại.

Thứ ba, thấy lãi thấp quá thì lại tìm tới những kênh có lãi suất cao hơn như cổ phiếu hoặc thậm chí là crypto, thì giấc mơ "lãi kép" sẽ sớm chuyển thành một cơn ác mộng thực sự. Nhìn giá bitcoin đi bạn sẽ thấy, trong đà giảm từ 60k đô về 20k là bay gần 70%, thì chắc bạn đã hoảng loạn chạy mất dép giữa đường rồi chứ ở đó mà chờ có lãi kép há.

Thứ tư, để đạt được những con số trong bảng lãi kép, bắt buộc bạn không được chạm tới số tiền đầu tư, thế tự nhiên gia đình có biến cố và cần rút tiền để trang trải thì sao? Thì giấc mơ lãi kép cũng vỡ vụng luôn chứ sao nữa. Vậy đó, chính những điều không thực tế nói trên đã cho bạn thấy công cụ lãi kép đã quá lỗi thời rồi đúng không?

Một góc nhìn khác về lãi kép

Vậy thực tế lãi kép nên được hiểu thế nào cho đúng?

Trước tiên, khi nói về lãi kép là nói tới lợi suất trong tương lai của một khoản đầu tư, bao gồm giá trị ban đầu và tiền lãi được sinh ra từ hoạt động tái đầu tư liên tục. Mà đã là chuyện của tương lai, thì không thể nào nói trước được chắc chắn việc đầu tư vào một kênh nào đó sau 1 năm, bạn sẽ lời 15%, 30%, hay thậm chí lỗ 50%. Thế nhưng trong thế giới tài chính lại có một công cụ đặt biệt có thể giúp chúng ta đưa ra các dự báo về lợi suất trong tương lai đáng tin cậy, được gọi là: Xác suất thống kế.

Ví dụ, bằng cách tính toán lợi suất đầu tư trong một năm ở nhiều thời điểm khác nhau của toàn bộ lịch sử giá cổ phiếu, bạn sẽ biết được số lần có lời và số lần thua lỗ. Cụ thể nếu bạn chia đều tiền đầu tư vào 10 tài khoản khác nhau, thì với phương pháp ướt tính xác suất vừa rồi, khả năng cao bạn sẽ có 6 tài khoản lời và 4 tài khoản lỗ. Và nếu khảo sát chi tiết hơn với gần 300 thời điểm đầu tư khác nhau trong quá khứ, bạn thậm chí có thể tính toán được xác suất cho từng khung lợi suất khác nhau như trong bảng này.

Và từ giờ trở đi, bạn sẽ không còn nhìn lãi kép như một con số cố định nữa, mà nó là tập hợp của nhiều con số lời lỗ khác nhau với khả năng xảy ra tương ứng. Cũng giống những vũ trụ song song, mà ở đó, có vũ trụ bạn sẽ lời 30%/năm trong 5 năm liên tiếp, nhưng cũng có vũ trụ mà bạn lỗ 70% ở năm thứ 3 rồi nghỉ đầu tư luôn. Thế nên từ giờ hãy quên đi bức tranh lãi kép màu hồng vẫn thường được rao giảng đi nhe bạn, thế giới thực tế nó phức tạp hơn nhiều! Vậy làm cách nào để đầu tư cho hiệu quả?

Phương pháp tối ưu để có lãi kép

Ở một thế giới mà lợi suất đầu tư biến động khó đoán, việc chỉ nắm duy nhất một loại hình đầu tư sẽ làm cho tài sản của bạn biến động tương đối lớn. Ví dụ mua cổ phiếu năm 2022, đầu tư 1,5 tỷ thì 1 năm sau chỉ còn 900 triệu, khả năng cao bạn sẽ bị áp lực rồi bán trong hoãn loạn, thì sức mạnh lãi kép cũng tan biến.

Nhưng điều thú vị nằm ở chỗ, nếu nhìn qua lợi suất của thị trường trái phiếu bạn sẽ thấy những lúc lợi suất cổ phiếu suy giảm thì lợi suất trái phiếu lại tăng và ngược lại. Điều này hàm ý, nếu bạn phân bổ cả cổ phiếu và trái phiếu với một tỷ lệ hợp lý, thì bạn sẽ được một mức lợi suất trung bình cao hơn trái phiếu nhưng ổn định hơn cổ phiếu. Đây cũng chính là ý tưởng về "chiếc chén thánh" trong đầu tư mà nhà đầu tư huyền thoại Ray Dalio có nói tới, khi tài sản phân bổ càng đa dạng thì rủi ro chung sẽ được tiết giảm.

Tuy nhiên, đa dạng hóa là chưa đủ, bởi vì sẽ có những giai đoạn một loại tài sản nào đó tăng trưởng vượt trội hơn những cái còn lại và bạn cần ưu tiên cho tài sản này. Mô hình "đồng hồ đầu tư" là một chỉ dẫn hiệu quả cho chiến lược tìm kiếm những loại tài sản được hưởng lợi và có lợi suất vượt trội trong từng chu kỳ kinh tế.

Ví dụ khi nền kinh tế phục hồi như hiện tại, bạn có thể giảm tỷ trọng trái phiếu và tăng cổ phiếu, nhưng khi tăng trưởng nóng với lạm phát cao bạn lại nên nắm hàng hóa như vàng. Rồi khi kinh tế đình trệ, bạn cần ưu tiên nắm giữ nhiều tiền mặt và rồi lại chuyển qua ưu tiên trái phiếu khi kinh tế đi vào suy thoái, chu kỳ cứ thế xoay chuyển và lập lại. Việc đa dạng hóa và phân bổ theo các chu kỳ, sẽ giúp bạn giữ được một mức lợi suất ổn định và tối ưu nhất để có thể duy trì được mức lãi kép bền vững trong dài hạn

Cái kết

Bạn thấy đó, kế hoạch gia tăng tài sản thông qua lãi kép không phải là bất khả thi, tuy nhiên nó đòi hỏi bạn phải hiểu được bản chất khó đoán của lợi suất trong tương lai. Hiểu biết này là nền tảng để bạn có thể bắt đầu các chiến lược phân bổ tài sản của mình một cách tối ưu hơn, thay vì chỉ đánh cược vào một loại tài sản duy nhất.

Sau cùng, bạn đừng quên để lại bình luận, thích và chia sẻ cho bạn bè nếu thấy nội dung này hữu ích cho họ nhé, xin chào và hẹn gặp lại!